Οι ξεριζωμένοι
Η Ελισάβετ Γαβατίδου είναι μόλις 4 χρόνων όταν πατά το πόδι της για πρώτη φορά στο Περιστέρι. Οι πρώτες εικόνες είναι απογοητευτικές. «Δεν είχε δρόμους ούτε τίποτα. Ένα πράμα ίσιο ήτανε». Αυτό ήταν το τοπίο το 1925 στην περιοχή της Ευαγγελίστριας όπου στήθηκαν οι πρώτες κρατικές παράγκες για να στεγάσουν τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Κι ίσως τα πράγματα να μην ήταν λιγότερο τραγικά αν ο τόπος δεν χρησιμοποιούνταν για να αδειάζουν τα κάρα τα σκουπίδια που μάζευαν από τα σπίτια της Αθήνας!
Ανάλογες εικόνες έχει κι η μικρή Καλλιόπη Κελέση που εγκαθίσταται με τους γονείς της σε έναν άλλο συγκρότημα από παράγκες λίγο μακρύτερα, στη συνοικία που πήρε το όνομα «Δημοτικά» και βρισκόταν αριστερά της σημερινής οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Κι οι παράγκες;
«Αυτές οι παράγκες ήτανε στη σειρά, θυμάται η Καλλιόπη. Δέκα δωμάτια από τη μια και δέκα από την άλλη. Ο δρόμος μεταξύ τους ήταν μόλις τρία μέτρα. Κάθε δωμάτιο είχε ένα παράθυρο και μια πόρτα».
Παράγκες φτιαγμένες πρόχειρα με τα πιο φτηνά ξύλα. Στη στέγη είχαν πισσόχαρτο. Στο δάπεδο χώμα. Ένα δωματιάκι για κάθε οικογένεια. Χωρίς κανέναν άλλο βοηθητικό χώρο. Κι οι τουαλέτες δημόσιες! Εκεί τους είπαν ότι θα μείνουν προσωρινά. Έμειναν για πάντα.
Γύρω από αυτόν τον πυρήνα των παραγκών άρχισε να οικοδομείται σιγά σιγά το νέο Περιστέρι. Μεμονωμένοι πρόσφυγες όπως από το Πόντο φτιάχνουν μόνοι τους χτιστά σπίτια που θα αποτελέσουν το συνοικισμό των Ποντίων.
Το 1926 άρχισαν να στήνονται νέες μεγάλες παράγκες που ήρθαν από τη Γερμανία. Όχι για να αντικαταστήσουν τις παλιές αλλά για να στεγάσουν νέες ομάδες προσφύγων που ήρθαν από την περιβόητη «ανταλλαγή πληθυσμών» ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Αυτές οι «καλές» παράγκες στήθηκαν στην περιοχή της Ευαγγελίστριας και του Αγίου Αντωνίου και διατηρήθηκαν εκεί για πενήντα ολόκληρα χρόνια! Μέχρι που φτιάχτηκαν στη θέση τους οι μεγάλες πολυκατοικίες.
Το 1927 παραχωρήθηκε ένα κομμάτι γης στον οικοδομικό συνεταιρισμό «Χρυσσαλίς» και κάποιοι πρόσφυγες μπόρεσαν να χτίσουν μικρά σπιτάκια. Έτσι δημιουργήθηκε άλλη μια γειτονιά. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και κάποια μεμονωμένα σπιτάκια που χτίζονταν εδώ κι εκεί, τα σπίτια του παλιού χωριού και τα σπίτια των γηγενών στην Κολοκυνθού έχουμε το πάζλ του Περιστερίου.
Το 1929 άρχισαν να χτίζονται τα πρώτα κρατικά σπίτια για να αντικαταστήσουν τις πρώτες σαθρές παράγκες. Κι αυτό έγινε όχι από φροντίδα των αρμοδίων αλλά από ανάγκη γιατί τη μια οι παράγκες πήραν φωτιά και κάηκαν και την άλλη γιατί τις παράσυρε ο άνεμος. Τόσο γερές ήταν!
Οι πρόσφυγες πάλευαν σκληρά για να επιβιώσουν κυνηγώντας από μια το μεροκάματο, διασχίζοντας μεγάλες αποστάσεις με τα πόδια κι απ την άλλη να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης.
Από αυτή την ανάγκη γεννήθηκε κι η πρώτη οργάνωση, η «Ένωση Προσφύγων Περιστερίου» κι αργότερα άλλες οργανώσεις προκειμένου ο αγώνας να είναι συλλογικός.
Να σημειώσουμε ότι η πλειοψηφία των πρώτων κατοίκων του Περιστερίου ήταν χήρες και ορφανά. Οι άντρες είχαν σκοτωθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις πρώτες δημοτικές εκλογές σε μια πόλη με πάνω από 20 χιλιάδες κατοίκους ψήφισαν μόνο 2 χιλιάδες άντρες! Τότε, μόνο οι άντρες είχαν δικαίωμα ψήφου.
Το Περιστέρι γίνεται Δήμος
Το 1934 είναι μια χρονιά σταθμός για το Περιστέρι γιατί πλέον υποχρεώνεται να σταθεί στα πόδια του και να αντιμετωπίσει μόνο τα προβλήματά του. Είναι η χρονιά που όλοι σχεδόν οι προσφυγικοί συνοικισμοί, χωρίς τη θέληση των κατοίκων τους, αυτονομούνται και γίνονται ανεξάρτητοι δήμοι. Μέχρι τότε το Περιστέρι αποτελούσε τμήμα του Δήμου της Αθήνας.
Και μπορεί να ήταν πια μια πολυπληθής πόλη αλλά δεν είχε καμία υποδομή. Ούτε δίκτυο ύδρευσης υπήρχε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα. Η συγκοινωνία, με ένα λεωφορείο σακαράκα, έφτανε μέχρι τον Άγιο Αντώνιο κι όταν έβρεχε οι χωματόδρομοι γίνονταν αδιάβατοι. Ασφαλτοστρωμένος δρόμος δεν υπήρχε Ο ιστορικός Ντομινίκ Έντ, λέει ότι το Περιστέρι έμοιαζε με πόλη του Φάρ Ουέστ: με έναν κεντρικό χωμάτινο δρόμο, χωρίς πεζοδρόμια και αριστερά και δεξιά χαμόσπιτα.
Στις εκλογές, πρώτος δήμαρχος Περιστερίου εκλέγεται ο Σταμάτης Καστρωμένος ή Καστριώτης που όχι μόνο δεν ήταν πρόσφυγας αλλά με τις ενέργειές του προκαλούσε την οργή τους.
Έτσι, μέσα σε αντίξοες συνθήκες το Περιστέρι παλεύει να συγκροτηθεί σαν πόλη.
Η συγκέντρωση πολυάριθμου γυναικείου εργατικού δυναμικού στο Περιστέρι ελκύει βιομήχανους να επενδύσουν στην περιοχή. Η πιο μεγάλη επένδυση γίνεται από τους Ναουσαίους αδελφούς Λαναρά που στήνουν το 1933 το μεγάλο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας.
Μέχρι τότε στο Περιστέρι υπήρχε μόνο το ταπητουργείο του Θ. Παπάζογλου που φτιάχτηκε το 1925. Η ταπητουργία ήταν μια τέχνη που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες. Η κρίση στα χαλιά έσπρωξε κι αυτόν τον βιομήχανο να στραφεί στην κλωστοϋφαντουργία κι έτσι έφτιαξε μαζί με τους γιούς του ένα νέο εργοστάσιο στη γέφυρα της Κολοκυνθούς που έμεινε γνωστό σαν «Άριστον».
Λίγο αργότερα, το1936, άρχισε η εξόρυξη του κάρβουνου στο Λιγνιτωρυχείο που άπλωσε στοές κάτω από το μισό περίπου Περιστέρι.
Την ίδια χρονιά άρχισε να λειτουργεί και ο πρώτος μόνιμος κινηματογράφος, το «Μον Σινέ», δίπλα στο χώρο που αργότερα χτίστηκε ο κινηματογράφος «Κύπρος».
Τρι Νοε 11, 2008 11:20 pm
